KINESITHERAPIE BIJ OEDEEM
Wat is oedeem?
Oedeem is een opstapeling van lymfevocht dat kan resulteren in zwelling. Dit is het gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. Oedeem ontstaat vaak geleidelijk en kan een chronisch karakter krijgen.
Wat is het nut van kinesitherapie bij oedeem?
Vroegtijdige behandeling kan het progressieve verloop onder controle houden en zo de levenskwaliteit optimaliseren.
Het lymfestelsel is opgebouwd uit lymfevaten en lymfeklieren, ook wel lymfeknopen genoemd. Door het lymfestelsel stroomt lymfe, een heldere vloeistof die onder andere immuuncellen, afvalstoffen en een hoge concentratie eiwitten bevat.
De lymfeklieren zijn als het ware de zuiveringsstations van het lymfestelsel. Ze halen afvalstoffen uit de lymfe en maken bacteriën en virussen onschadelijk. Ze hebben dus een belangrijke functie bij de afweer tegen infecties.
Er bestaan drie types oedeem: lymfoedeem, oedeem ten gevolge van een veneuze pathologie (in de volksmond wordt ook nog wel de ietwat verouderde term ‘veneus oedeem’ gebruikt) en lipoedeem (vet-oedeem). Elk type oedeem ontstaat omwille van een verschillende oorzaak en vereist een gespecialiseerde aanpak.
Binnen lymfoedeem wordt er een onderscheid gemaakt tussen primair en secundair lymfoedeem.
- Primair lymfoedeem is aangeboren of met onbekende oorzaak: de lymfevaten zijn verminderd aanwezig of ze functioneren minder goed dan normaal, waardoor in de loop van een leven een zwelling kan ontstaan. Dit kan erfelijk zijn. Zonder behandeling zal de zwelling na enige jaren niet meer verdwijnen. Het is dus zinvol om snel met behandeling te beginnen.
- Secundair lymfoedeem komt veel frequenter voor. Dit ontstaat door beschadiging van de lymfevaten of lymfeklieren. Bekende vormen van secundair lymfoedeem zijn: na een val of een operatie, na verwijderen van lymfeklieren (ook op langere termijn is het ontwikkelen van oedeem mogelijk), na bestraling, bij het nemen van specifieke medicatie, bij een verlamming of na een infectie/reumatische ontsteking.
De klachten die kunnen ontstaan bij lymfoedeem zijn: zwelling, pijn, vermoeidheid, gespannen en zwaar gevoel, beperkingen in bewegingen en beperkingen in dagelijks functioneren.
Zowel bij primair als bij secundair lymfoedeem bestaat de standaard behandeling (en bovendien de meest wetenschappelijk onderbouwde behandeling voor oedeem) uit ‘decongestieve lymfatische therapie’. Dit is een combinatietherapie bestaande uit een eerste intensieve fase dewelke wordt opgevolgd door een onderhoudsfase.
- De intensieve fase duurt ongeveer 3 weken en heeft tot doel het oedeem zoveel mogelijk te verminderen.
- De onderhoudsfase start onmiddellijk na de intensieve fase. Deze heeft tot doel de bekomen oedeemreductie zoveel mogelijk te controleren en een nieuwe toename te voorkomen. Afhankelijk van de eigenschappen van het oedeem, kan er ook meteen met deze fase gestart worden (zonder een voorgaande intensieve fase).
OPBOUW VAN DE BEHANDELING
1. Intake & basismetingen
We beginnen met een uitgebreide anamnese waarin we uw persoonlijke situatie in kaart kunnen brengen.
Door uw beginfase te objectiveren met verschillende evaluatie-tools kunnen we de effectiviteit van de behandeling evalueren en optimaliseren gedurende het hele traject.
2. De intensieve fase
De intensieve fase duurt ongeveer 3 weken en heeft tot doel het oedeem zoveel mogelijk te verminderen. In deze fase worden de volgende behandelmodaliteiten toegepast:
- voorlichting/adviezen (bijvoorbeeld inzake zelfmanagement, kleding, voeding en leefregels)
- huidverzorging
- eventueel manuele lymfedrainage
- windeling (bandageren, zwachtelen)
- oefentherapie, houdings- en bewegingsadviezen
3. De onderhoudsfase
De onderhoudsfase start onmiddellijk na de intensieve fase. Deze heeft tot doel de bekomen oedeemreductie zoveel mogelijk te controleren en een nieuwe toename te voorkomen. Afhankelijk van de eigenschappen van het oedeem, kan er ook meteen met deze fase gestart worden (zonder een voorgaande intensieve fase). In deze fase worden de volgende behandelmodaliteiten toegepast:
- huidverzorging
- het dragen van een therapeutische compressiekous
- oefentherapie
- eventueel: manuele lymfedrainage, pneumatische compressie, lymfetaping
4. Opvolging & evaluatie
Eens het oedeem goed onder controle is, kan de verdere behandeling afgebouwd worden gaande van een wekelijkse behandeling tot halfjaarlijkse opvolging en controle. Een accurate opvolging is noodzakelijk om de deze (in veel gevallen chronische) pathologie onder controle te houden.
Bij Fysiolab beschikken we over alle mogelijkheden voor het behandelen van elk soort oedeem. Windelmateriaal, tape-materiaal en een grote oefenzaal zijn voorhanden. Daarnaast werken we ook samen met bandagisten in de buurt en geven we graag advies omtrent het meest geschikte compressiemateriaal, steunkousen en hulpmiddelen.
Tenslotte wensen we nog te benadrukken dat we bij de compressietherapie ook een goede samenwerking met uw (eventuele) thuisverpleging hoog in het vaandel dragen. Een transparante communicatie met uw thuiszorg en huisarts zijn voor ons van primordiaal belang, en daarom doen wij ook al het mogelijke om dit te verwezenlijken.
